Nguyễn Thị Ngọc Anh, Đỗ Thị Kim Lành, Nguyễn Văn Thành
Bộ môn Ngoại Sản, Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam
1. Đặt vấn đề
Bệnh nấm trên mèo, mặc dù không phải là một vấn đề hiếm gặp, nhưng nó lại đang ngày càng trở thành mối quan tâm lớn trong cộng đồng yêu thú cưng. Với những triệu chứng có thể gây khó chịu cho thú cưng và nguy cơ lây lan sang người, bệnh nấm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mèo mà còn tác động đến chất lượng cuộc sống của chủ nuôi. Sự lây lan của nấm như Microsporum canis khiến việc nhận diện và điều trị bệnh trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Ngứa, mần đỏ da, rụng lông là một trong những biểu hiện đầu tiên của bệnh nấm đồng xu và một trong những yếu tố ảnh hưởng đến việc mắc bệnh nấm trên mèo phụ thuộc rất nhiều yếu tố như loài, loại hình lông, giống, giới tính… Đặc biệt là phương thức nuôi và độ tuổi của thú cưng. Nắm bắt được tình hình thực tế đó nghiên cứu “Khảo sát bệnh nấm đồng xu trên da mèo theo độ tuổi và phương thức nuôi tại phòng khám thú y Sakura” đã được thực hiện.
2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Khảo sát tình hình dịch tễ bệnh nấm đồng xu trên mèo (theo độ tuổi và phương thức nuôi) được đưa đến phòng khám thú y Sakura. Đánh giá hai yếu tố ảnh hưởng tới mắc bệnh nấm trên da mèo tại phòng khám Sakura. Nghiên cứu được thực hiện trên tất cả mèo đến phòng khám Sakura và phát hiện ra nấm đồng xu. Thời gian nghiên cứu từ tháng 10 năm 2023 đến tháng 3 năm 2024 tại phòng khám Thú y Sakura, số 103 Nguyễn Hoàng, Mỹ Đình 2, Nam Từ Liêm, Hà Nội.
Tiến hành quan sát mô tả, điều tra và phân tích số liệu. Tìm hiểu về bệnh sử con vật, về độ tuổi, giới tính, phương thức nuôi và loại hình lông, có tiền sử mắc bệnh về da hay không, có ở chung hay tiếp xúc vói những con vật có mắc bệnh về da hay không, khả năng ăn uống, những bất thường khác.
Tiến hành khám lâm sàng con vật (quan sát toàn diện con vật đưa đến khám: thể trạng và màu sắc lông: mập ốm, rụng lông nhiều hay ít, vảy, bóng mượt hay khô sơ). Quan sát và ghi nhận lại các triệu chúng bất thường: vùng da bị rụng lông, nốt đỏ hình đồng xu, vảy, màu sắc của da, có mủ, lở loét… Biểu hiện: ngứa gãi, cắn mạnh gây trầy xước da. Sau đó kiểm tra cận lâm sàng (dùng tông đơ cắt lông nơi vùng da bị nhiễm nấm, rồi dùng băng keo dán vào da nơi bị nấm để lấy lông vảy, da, móng, sừng.
Nhỏ 1-2 giọt xanh methylene vào giữa miếng lame kính đã được sát khuẩn. Dán miếng băng keo đã lấy mẫu nấm lên lame để nhuộm mẫu. Đưa lên kính hiển vi quang học quan sát tìm kiếm nấm và bào từ nấm ở độ phóng đại 10 hoặc 40 lần để xác định mèo bị nấm da và đưa ra phác đồ điều trị.
3. Kết quả nghiên cứu
Tỷ lệ mắc bệnh nấm da là 15.5% (31/200) trên tổng số mèo khảo sát. Kết quả nghiêu cứu này cao hơn kết quả của Sigirci và cs (2019) [5], tại Thổ Nhĩ Kỳ, tỷ lệ nấm da trên mèo là 12,1%; đồng thời cao hơn kết quả nghiên cứu Chupia và cs (2022) [6], tại Chiang Mai, Thái Lan cho thấy 584 trong số 5.644 con mèo (10,3%) dương tính với nấm da.
Bảng 1 cho thấy tỷ lệ mắc bệnh nấm da ở mèo có liên quan mật thiết đến độ tuổi. Mèo dưới 1 năm tuổi có tỷ lệ mắc cao nhất 70.97% và mèo lớn hơn 1 năm tuổi là 29.03%, sự sai khác này có ý nghĩa thống kê (P= 0,035). Điều này có thể do mèo dưới một năm tuổi có tính hiếu động cao, trong khi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện bằng mèo trưởng thành làm cho mèo dưới 1 tuổi dễ mắc bệnh hơn [7], Theo DeTar và cs (2019) [8], mèo con có nguy cơ mắc bệnh nấm da cao hơn 8 lần so với mèo trưởng thành. Tuổi của động vật bị nhiễm bệnh là biến số duy nhất có ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ mắc bệnh nấm da ở mèo được chứng minh qua các trường họp dương tính nổi bật ở mèo có tuổi dưới một năm so với các độ tuổi khác.
Bảng 2 cho thấy, mèo nuôi thả có tỷ lệ nhiễm 58.84%, cao hơn hẳn mèo nuôi nhốt là 45.16%, với p=0,039. Nấm gây bệnh da ở mèo bắt được từ nấm gây bệnh da động vật hoang dã, chủ yếu từ các loài gặm nhấm như chuột. Bên cạnh đó, những con mèo được nuôi nhốt trong nhà thường được chăm sóc, nuôi dưỡng tốt và thường xuyên được vệ sinh lông da sạch sẽ, vì vậy mèo nuôi nhốt sẽ ít bị bệnh nấm da hơn mèo nuôi thả [10]
4. Kết luận
Tỷ lệ mèo mắc bệnh nấm da được đưa đến khám và điều trị tại phòng khám Thú y Sakura là 15.5 % trên tổng số mèo khảo sát. Tỷ lệ nhiễm nấm da trên mèo phụ thuộc vào độ tuổi, mèo ở độ tuổi < 1 có tỷ lệ nhiễm nấm cao hơn với mèo > 1 năm tuổi; phương thức mèo nuôi thả có tỉ lệ nhiễm nấm cao hơn so với mèo nuôi nhốt.
English