Bùi Khánh Linh
Bộ môn Ký sinh trùng, Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Tính cấp thiết
Dirofilaria spp. là tác nhân gây bệnh giun chỉ (dirofilariasis), có khả năng gây bệnh cho nhiều loài động vật khác nhau và có thể lây truyền sang người. D. repens (thuộc phân chi Nochtiella) cùng với D. immitis (thuộc phân chi Dirofilaria) là được coi là hai loài giun tròn đáng chú ý nhất do độ phổ biến và tỷ lệ nhiễm cao của chúng. Dirofilariasis là bệnh do vector truyền, chủ yếu là muỗi và có nhiều loài muỗi khác nhau đã được biết đến là vật chủ trung gian tự nhiên của giun chỉ Dirofilaria. Khi muỗi cái mang mầm bệnh hút máu vật chủ, chúng sẽ tiết ra một giọt haemolymph chứa ấu trùng giai đoạn lây nhiễm (giai đoạn L3) lên bề mặt da của vật chủ, từ đó, những ấu trùng này sẽ xâm nhập vào cơ thể vật chủ qua vết đốt của muỗi và đi vào dòng máu.
Chó là vật chủ chủ yếu của hai loài giun này. Khi xâm nhập thành công vào chó, ấu trùng D. repens sẽ lưu hành trong dòng máu, khi phát triển thành giun trưởng thành sẽ chủ yếu ký sinh ở các tổ chức dưới da, gây ra dirofilariasis dưới da; còn D. immitis ở dạng trưởng thành sẽ ký sinh trong tim và gây nên bệnh giun tim chó.
Ca bệnh
Ghi nhận một cá thể chó poodle cái, 8 tuổi được đưa đến Phòng khám Thú y Lào Cai để điều trị thiếu canxi và viêm âm đạo. Thực hiện lấy khoảng 2 ml máu toàn phần từ tĩnh mạch vào ống EDTA sau đó phân tích các chỉ số công thức máu. Khi kiểm tra mẫu máu trên bằng phương pháp phết máu trực tiếp để soi tươi dưới kính hiển vi sử dụng vật kính 40X thì phát hiện sự có mặt của ấu trùng giun chỉ (Hình 1). Máu dương tính sau đó được phết mỏng trên phiến kính và tiến hành nhuộm Diff-Quick để kiểm tra hình thái, kích thước của ấu trùng.
Kết luận:
Bệnh súc bị nhiễm giun chỉ không có biểu hiện đặc trưng về triệu chứng lâm sàng và chỉ tiêu sinh lý máu. 18 cá thể ấu trùng đo được trong tiêu bản máu nhuộm Diff-quick có tổng chiều dài trung bình là 304,98 ± 20,81 µm với phần đầu tù, chiều dài khoang đầu là 2,19 ± 0,25 µm với hai cụm nhân tách biệt và có nhiều nét tương đồng với D. repens. Tuy nhiên, việc xác định chính xác loài giun chỉ ký sinh dựa vào những đặc điểm về hình thái, triệu chứng, công thức máu và dịch tễ học không phải là một điều dễ dàng do nhiều loài giun chỉ khác nhau có thể cùng chia sẻ những đặc điểm tương tự. Vậy nên, để khẳng định được loài giun chỉ trong nghiên cứu là D. repens vẫn cần có những xét nghiệm sinh học phân tử.
Từ khóa: ấu trùng giun chỉ, chó, Dirofilaria repens, Dirofilaria spp.
English